jumping paarden

21 vragen over Rhino beantwoord

Telkens als er in de media gesproken wordt over Rhino, krijg ik als lesgever vragen van bezorgde paardeneigenaars. Daarom zocht ik een antwoord op 21 vragen over Rhino.  Twijfel je of je eigen paard Rhino heeft? Bel dan meteen je dierenarts in plaats van dit blogbericht te lezen.

Wat is er in 2021 gebeurd in Valencia?

Op een internationale springwedstrijd in Valencia (Valencia Tour) was er een uitbraak van de neurologische vorm van Rhino. Op deze wedstrijd waren 752 paarden aanwezig die samen in een wedstrijdtent stonden. Momenteel (9/3) zijn nog steeds 138 paarden aanwezig op het terrein, worden nog steeds 10 paarden ter plekke behandeld en staan nog steeds enkele paarden verspreid in klinieken. Op 9 maart spreekt men van 11 dode paarden ten gevolge van EHV-1 (rhinopneumonie). 

Er zijn ook ruiters die reeds huiswaarts keerden met hun paarden, waardoor er onder andere ook uitbraken zijn in Frankrijk, Duitsland en België. Deze uitbraken zijn gerelateerd aan Valencia, dat wil dus zeggen dat paarden het van ginder meebrachten. 

Alle ruiters met paarden die vanuit Valencia naar huis gingen, kregen duidelijke richtlijnen en hebben hun paarden in quarantaine. 

Waarom is de uitbraak in Valencia zo groot? 

Voor de Valencia Tour stonden 752 paarden onder één dak gestald. Enkele koortsige paarden zouden ook niet meteen uit de groep zijn gehaald, en er zou pas ingegrepen zijn toen enkele paarden neurologische symptomen vertoonden. De FEI ontkent dat zij te laat gehandeld zouden hebben.

Komt Rhino vaak voor?

Jaarlijks horen we in de paardenwereld van enkele uitbraken, vooral tijdens het voor- en najaar. Het is echter niet zo dat Rhino enorm veel voorkomt. Een uitbraak zorgt altijd voor paniek, daarom wordt er ook vaak snel en goed gehandeld. 

Elk land heeft ook een eigen registratiesysteem om uitbraken van Rhino te registreren, maar niet in elk land is Rhino een aangifteplichtige ziekte. Dat wil zeggen dat in sommige landen uitbraken verzwegen kunnen worden. 

Waarom horen we nu zoveel over de uitbraak in Valencia?

Zelfs niet-paardenmensen spreken me aan over de virusuitbraak in Valencia. Verschillende nationale nieuwszenders zoals VRT en VTM hebben het in hun journaal gebracht. 

De eerste reden is volgens mij de internationale belangstelling en betrokkenheid bij zo’n grote evenementen zoals in Valencia. Een tweede reden is de toch grote omvang van de uitbraak. Een derde reden zal wellicht ook met het bekende coronavirus te maken hebben, want het laatste jaar zijn we natuurlijk extra alert geworden voor virusgerelateerd nieuws. 

Wat is Rhino?

De volledige naam van Rhino is het Equine Herpes Virus. Dit virus behoort dus tot de herspesvirussen, zoals die bij mensen ook bekend zijn. Er zijn 9 verschillende types, maar EHV-1 en EHV-4 zijn de veroorzakers van het Rhinovirus. 

Uit bloedonderzoeken is gebleken dat bijna elk paard op een bepaald moment van zijn leven in contact komt met EHV-4 en veel paarden met EHV-1 en dit vaak zonder enige symptomen of gevolgen. Na de infectie met dit herpesvirus, blijft het virus levenslang ‘latent’ in het lichaam achter. Dit wil zeggen dat je paard drager blijft van dit virus, want de virusdeeltjes zitten verstopt in het lichaam. Hierdoor zal het immuunsysteem dit virus ook niet bestrijden. 

Paarden in de stal

Het ‘slapende’ Rhinovirus kan de kop opsteken als het paard veel stress heeft, een lage weerstand heeft door ouderdom of ziekte. Dit maakt dat je dus ook perfect een uitbraak kan hebben in een gesloten groep paarden. 

Als je weet dat stress een belangrijke factor is bij het Rhinovirus, hoeven we niet verbaasd te zijn dat er nu een uitbraak is op een groot internationaal evenement. Het (vaak lange) transport, stress op het terrein, met vreemde paarden in één wedstrijdtent… zijn allemaal factoren die stress veroorzaken bij een paard. Zeker als je bedenkt dat het wellicht lang geleden is dat ze dit nog deden. 

Welke vormen zijn er van Rhino?

Rhino komt in drie vormen voor: de respiratoire vorm (luchtweginfectie), de abortusvorm en de neurologische vorm die problemen geeft met het zenuwstelsel. Type EHV-4 is verantwoordelijk voor de respiratoire vorm, EHV-1 voor de abortus- en neurologische vorm.

De uitbraak in Valencia is veroorzaakt door type EHV-1 met neurologische problemen als gevolg. 

Hoe kan je Rhino herkennen?

De symptomen van de respiratoire vorm zijn de volgende: koorts, sloom zijn, slechte eetlust, traanogen, dikke benen en heldere neusuitvloeiing. Paarden met de respiratoire vorm van Rhino hoesten zeer weinig, terwijl paarden met bijvoorbeeld Influenza wél veel hoesten. Vooral de combinatie van dikke benen en heldere neusuitvloeiing zou een belletje moeten doen rinkelen. 

De abortusvorm is relatief gemakkelijk te herkennen omdat de merrie het bijna voldragen veulen (voorbij 6 maand dracht) in de meeste gevallen zal verwerpen. Je zal het veulen dus letterlijk te vroeg geboren en dood terugvinden in de weide. Heel soms komt een veulen nog levend ter wereld, maar dan zijn dit zeer zwakke veulens (zogenaamde dummyveulens) die na enkele dagen waarschijnlijk alsnog overlijden. Het jammere bij deze vorm van Rhino is dat je meestal geen symptomen ziet vooraf, de merrie lijkt zich kiplekker te voelen. 

Het is belangrijk om te weten dat het dode veulen en het vruchtwater bomvol virusdeeltjes zit, dus dat het van belang is om het veulen op een hygiënische manier weg te halen en de omgeving nadien ook goed te ontsmetten. 

De neurologische vorm van Rhino kan je herkennen aan:

  • paarden die plots als een hond op hun achterhand zitten en niet meer recht geraken;
  • paarden die neerliggen en niet meer recht kunnen;
  • het plots slepen met de achterbenen;
  • een lamme staart;
  • een normale eetlust;
  • vergrote of verlamde blaas;
  • heldere urine (terwijl bij spierbevangenheid de urine donkerbruin zou kleuren).

De symptomen kunnen variëren van lichte ataxie en onregelmatigheid tot volledige verlamming. Ook hebben deze paarden een koortspiek en vaak ook verkoudheidssymptomen gehad zo’n 1 tot 10 dagen voor de neurologische problemen starten. 

Heb je één paard op stal staan die plots neurologische problemen heeft, dan kunnen nog vele andere oorzaken de boosdoener zijn. Heb je er plots meerdere op ongeveer hetzelfde tijdstip, dan is het belangrijk om de link te leggen!

Is er een vermoeden van Rhino of een bevestigd geval bij jou op stal? Dan is het belangrijk om 2x daags te temperaturen en zo koortspieken vast te stellen. 

Niet alle symptomen staan hier beschreven en soms kunnen paarden ook atypische symptomen hebben. Ik ben geen dierenarts en bovenstaande informatie is geen diagnose. Twijfel je of je paard Rhino heeft, aarzel dan niet en contacteer je dierenarts. 

Hoe wordt Rhino overgedragen? 

De belangrijkste wijze van overdracht is rechtstreeks contact tussen de paarden. Ook kan het virus via waterdruppels over een kleine afstand overgedragen worden.

Ook indirect kan je paard Rhino krijgen door contact met stalbedekking, stalwanden… Het is bekend dat het Rhinovirus heel slecht overleeft op oppervlakken, maar toch is het heel belangrijk om heel hygiënisch te werk te gaan. 

Kan je je paard testen op Rhino?

Ja, dat kan! Vroeger duurde het heel lang om het resultaat te weten van zo’n test, maar tegenwoordig kan dat op een halve dag gebeuren door middel van een PCR-test om virusdeeltjes te zoeken.

Voor de respiratoire vorm doen ze dit door middel van een neusswab.

Bij de abortusvorm kan je een sectie laten doen op het veulen en de vruchtvliezen. Ook kan de dierenarts een vaginaalswab doen om te testen op het virus. 

Bij de neurologische vorm doen ze ook een neusswab, maar nemen ze ook een bloedmonster om dit zeker te weten. 

Als er een neusswab gebeurd, is het belangrijk om dit zeker tweemaal te doen met enkele dagen tussen. Onderzoek wees uit dat paarden bijvoorbeeld op dag 7 geen virusdeeltjes meer kunnen uitscheiden en op dag 8 opnieuw wel. Test je eenmaal en toevallig op dag 7, dan kan je een negatieve test maar toch besmettelijk paard hebben. 

Kan je Rhino behandelen?

Net zoals bij het coronavirus, bestaat er geen medicijn specifiek tegen Rhino. 

Wat kunnen ze dan wel doen? 

  • Antistollingsmiddelen geven om een beroerte te voorkomen;
  • antivirale middelen toedienen
  • Vit. B1 toedienen (hoewel niet elke specialist hiervan overtuigd is)

Er zijn nog enkele dingen die je specifiek bij de neurologische vorm van Rhino kan doen: 

paard in harnas, foto: Paulo da Silva
  • 2x/dag de blaas leegmaken door te sonderen;
  • als de blaas vanzelf leegloopt, de huid beschermen tegen de urine;
  • het paard zo vaak mogelijk laten stappen met de steun van enkele helpers (2 langs de achterkant);
  • Indien een paard omvalt dit recht takelen met een zogenaamde broek. Dit kan enkel als het paard nadien zelfstandig kan blijven staan en als het de takel accepteert. Een broek dient dus enkel om te helpen opstaan;
  • Indien een paard niet recht kan staan, het om de 4 à 6u omdraaien;
  • voldoende vocht en voer geven, maar niet dwangvoeren;
  • het paard zo weinig mogelijk stress bezorgen;

Moet een paard met Rhino naar de kliniek?

Onderzoek wees uit dat vervoer en de bijhorende stress een negatieve invloed heeft op de overlevingskansen van het paard. Het is ook een utopie dat elk ziekenhuis in de isolatiebox een takel heeft. 

Beter is het om het paard op het bedrijf in isolatie te houden en daar naar oplossingen te zoeken. Je kan dus beter de specialist op het bedrijf vragen dan het paard naar de specialist te brengen. 

Wat moet je doen als je een (vermoedelijke) uitbraak hebt? 

  1. Overleg met je dierenarts! Die kan je de beste info geven en PCR-testen komen doen
  2. Temperatuur de paarden 2x per dag om koorts vast te stellen
  3. Heb je voorlopig één paard met verschijnselen, isoleer dan dat ene paard
  4. Heb je meerdere paarden, isoleer dan het gehele bedrijf
  5. Meld bij de juiste instanties dat Rhino uitbrak bij jou op het bedrijf

Hoe kan je Rhino voorkomen?

Zoals ik al eerder schreef, is eigenlijk bijna elk paard drager van het virus, maar dan in een slapende versie. Het virus kan altijd terug opnieuw reactiveren, zelfs in een gesloten kudde waar geen andere paarden bijkomen of weggaan. 

Vermijd stress zoveel mogelijk en hou de weerstand van paarden zo hoog mogelijk door de juiste voeding, verzorging en huisvesting te bieden. Een snelle verspreiding van Rhino wordt mogelijk als er veel paarden in een relatief kleine ruimte staan zonder veel verluchting, zoals in Valencia helaas het geval was. 

Insleep door andere paarden kan je voorkomen door geen nieuwe paarden te aanvaarden als er weet is van een uitbraak in de regio. Ook is het aangewezen om ook dan voorzichtig te zijn met onnodige bezoekers. Professionals zoals bekappers, dierenartsen, behandelaars… zijn vaak voldoende op de hoogte om op een hygiënische manier op het bedrijf te komen. 

Informeer de mensen die bij jouw paarden komen. Hier zijn enkele hygiënemaatregelen die je kan meegeven:

  • ontsmet je handen na het werken met je paard;
  • gebruik per paard aparte materialen zoals poetsspullen of halsters;
  • raak andere paarden niet onnodig aan;
  • verander je kleding als je van de ene paardenlocatie naar de andere gaat en neem indien mogelijk een douche.

Hoelang overleeft het virus in de omgeving? 

Het virus kan tot 3u overleven op niet-levende oppervlakken zoals bijvoorbeeld je kleding of tuigage. 

Beschermt een vaccin tegen de neurologische vorm van het Rhinovirus? 

Op deze vraag is geen eenduidig antwoord te geven. Geen enkele fabrikant slaagde er tot nu toe in om te bewijzen dat hun vaccin beschermt tegen het optreden van neurologische symptomen

Het vaccin kan er wel voor zorgen dat een besmet paard minder lang besmettelijk is en minder virusdeeltjes uitscheidt. 

Het vaccin geeft geen garantie dat je paard geen Rhino zal krijgen. Er zijn de laatste jaren ook uitbraken geweest op stallen in Nederland waar de hele stal wél geënt was. 

Belangrijker is het om de infectiedruk te verlagen door de huisvesting aan te passen. Zorg steeds voor een goed geventileerde omgeving! 

Is het Rhinovirus gevaarlijk voor de mens? 

Nee, het Rhinovirus is geen Zoönose en kan dus niet overgedragen worden op mensen.

Kunnen andere dieren het Rhinovirus krijgen? 

Enkel paardachtigen zoals ezels, muildieren, zebra’s, kunnen het Rhinovirus overkrijgen van elkaar. Er is dus geen gevaar voor andere dieren. 

Mag ik nog met mijn paard op buitenrit? 

Ja, maar het is altijd slim om afstand te houden van andere paarden en paarden zeker niet te laten neuzen. 

Paard op buitenrit

Mag ik mijn paard nog vervoeren? 

Ja, maar ook hier is het belangrijk om goed na te denken en voorzichtig te zijn. Weet je dat er een uitbraak is in de buurt, dan is het misschien slimmer om voorlopig niet op verplaatsing te gaan. 

Hoe kan je het nieuws over Rhino volgen?

De FEI heeft op zijn website een tijdlijn geplaatst waar de laatste updates over de uitbraak in Valencia gepost worden. 

https://inside.fei.org/fei/ehv-1/timeline

In België worden meldingen van het Rhinovirus bijgehouden op de website van Equi Focus Point Belgium.

https://efpb.be/meldingen/

Moet ik me grote zorgen maken over Rhino?

Tenzij je een internationaal wedstrijdruiter bent die momenteel opnieuw wedstrijden aan zijn neus voorbij ziet gaan of als je financiële gevolgen hebt door deze uitbraak, is het antwoord: nee. (Althans, zo denk ik erover)

Als je de informatie in de vorige vragen las, heb je vast begrepen dat Rhino niet zo heel vaak voorkomt zoals we nu misschien denken. Je kan preventief al veel doen om de kans op Rhino te verkleinen zoals een goede huisvesting kiezen en in het geval van een uitbraak in de buurt je gezond verstand laten spreken.

Net zoals we bij het coronavirus doen, is het goed om even extra waakzaam te zijn en op hygiëne te letten. Ben je niet gerustgesteld of twijfel je of je paard misschien Rhino heeft, bel dan zeker met je dierenarts. Zij zijn jouw belangrijkste contact

De uitbraak van het Rhinovirus in Valencia is een grote uitbraak die internationaal veel belangstelling krijgt, maar momenteel kunnen we dus niet spreken van een grote opmars van het virus. Als eigenaar is het niet nodig om te panikeren, wel is het belangrijk om waakzaam te zijn en hygiënisch te werk te gaan. 

Twijfel je of je paard Rhino heeft of heb je nog vragen? Aarzel dan niet om je dierenarts te contacteren. 

Disclaimer: Ik ben geen dierenarts en verzamelde bovenstaande informatie uit verschillende bronnen. Op geen enkele wijze kan ik aansprakelijk gesteld worden voor de verstrekte informatie in dit blogbericht. Contacteer steeds uw dierenarts bij twijfel of vragen. 

Heb je nog vragen die je graag beantwoord ziet, aanvullingen of een foutje ontdekt? Laat dan zeker hieronder een reactie na!

Bronnen:

Webinar rhinopneumonie naar aanleiding van uitbraak Valencia – Eisma Media Group oa. met Kees van Maanen (veterinair viroloog) en Prof dr. Marianne Sloet (universiteit Utrecht)

https://inside.fei.org/fei/ehv-1/timeline

https://paardenkliniekderaaphorst.nl/aandoeningen/inwendige-ziekten/rhinopneumonie/

https://efpb.be/meldingen/

https://www.medscape.com/answers/302460-87029/how-long-can-rhinoviruses-survive-on-skin-and-inanimate-surfaces

Deel dit bericht

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *