Heeft mijn paard een deken nodig?

Ideale temperatuur

Paarden voelen zich het meest comfortabel als de buitentemperatuur tussen de -5 en + 15 graden is. Sommige bronnen spreken zelfs tot -15 graden. Dit noemen we de thermoneutrale zone. Dit wil zeggen dat paarden tussen deze temperaturen en in droge en windvrije omstandigheden geen energie verbruiken om zich warm te houden.

Dit is te verklaren doordat onze paarden afstammen af van oerpaarden zoals de Tarpan die in noordelijke, koudere gebieden leefden.

In onze contreien daalt de temperatuur in de winter zelden onder de -5° waardoor het paard doorgaans niet snel ‘last’ zal ondervinden door de koude. 

 

Antropomorfisme

We zien onze paarden zo ontzettend graag, dat we ongewild in een valkuil van antropomorfisme trappen. Antropo…wat??  Antropomorfisme. 

Ik geef even een definitie: 

“Antropomorfisme is het toekennen van menselijke eigenschappen aan niet-menselijke wezens: het tonen of behandelen van andere dieren, goden en voorwerpen alsof ze menselijk zijn qua uiterlijk, karakter of gedrag.”

Een praktijkvoorbeeld. Ik heb het als eigenaar heel snel koud in de winter. Daarom kregen mijn paarden in het verleden een deken op! Ik een dikke jas, zij ook… mijn lieverds konden het toch niet koud hebben? 

Mensen zitten echter helemaal anders in elkaar dan paarden en zo ook op het vlak van warmteregulatie. Door de evolutie is onze vacht nagenoeg volledig verdwenen en zijn we verplicht om ons warm te houden met behulp van kleding. 

Paarden daarentegen hebben nog steeds een vacht waardoor zij geen extra lagen nodig hebben om het warm te hebben. 

Natuurlijke warmteregulatie

Zoals ik hierboven schreef, kunnen paarden zelf hun lichaamstemperatuur goed regelen zolang de temperaturen binnen de thermoneutrale zone zitten. Zo is extreme hitte een potentieel groter gevaar dan de relatief milde winterse temperaturen in ons land. 

Vanaf het inkorten van de dagen, maakt een paardenlichaam zich klaar om in ‘wintermodus’ te gaan. De wintervacht van het paard bestaat uit verschillende soorten haren. Zo zijn er fijnere donsharen die isolerend werken en langere haren die rechtop kunnen gaan staan voor extra isolatie. Ook produceert de huid extra huidvet om de buitenste laag van de vacht waterafstotend te maken.

Het beste voorbeeld van dit ingenieuze isolatielaagje? Een paard met sneeuw op zijn vacht. De sneeuw zou meteen smelten als het paard veel warmte zou verliezen. Is dit niet het geval, dan doet de vacht zeer goed zijn werk!

Rillen/bibberen/trillen

Niets breekt ons hart meer dan het zien van een bibberend paard. Het is heel menselijk om je er slecht bij te voelen, maar ook hier worden we weer het slachtoffer van antropomorfisme.

Waarom rillen dieren (en mensen) als ze het koud hebben? Door te rillen wekt je lichaam warmte op waardoor er tot vier keer meer warmte geproduceerd kan worden. Een gezond mens/dier kan gerust enkele uren rillen voor er grote problemen optreden. Het wordt pas gevaarlijk als alle energie op is en het rillen stopt. 

Energie maakt je lichaam aan door te verteren wat je eet. Ons spijsverteringsstelsel is er niet op gemaakt om voldoende energie te maken om ons lichaam (zonder kleding) warm te houden. Ook hebben wij geen vacht meer.

Bij paarden zit dit helemaal anders. Hun spijsverteringsstelsel is er op gemaakt om juist veel energie aan te maken door structuurrijk voer te eten! Hierdoor kan een rillend paard zichzelf, letterlijk, opwarmen door te gaan eten. 

Daarom is het, zeker bij koude dagen, belangrijk om er voor te zorgen dat je paard voortdurend ruwvoer kan knabbelen.

 

Wat met een bezweet paard? 

Hier moet ik ook even uitleggen waarom paarden (en mensen) zweten. We doen dit om onze lichaamstemperatuur omlaag te halen. 

Als paarden zweten, heeft dat dus een goede reden. Het zweet verdampt, waardoor het lichaam zal afkoelen en oververhitting vermeden wordt. 

Heeft je paard een wintervacht, dan zal hij ook langer nat blijven door het zweet. Dit is goed, want op deze manier koelt je paard geleidelijk aan af. 

Als je paard zijn temperatuur op orde heeft en stopt met zweten, wordt het lichaamsvocht door de haren naar de buitenzijde van de wintervacht getransporteerd. Het paard ziet er dus nog bezweet uit, maar de donsharen (die zorgen voor isolatie) zijn al droog. Dit noemen we de capillaire werking van de paardenvacht. 

Schuilgelegenheid

Paarden kunnen hun temperatuur zoals je kan lezen dus erg goed regelen. Ze krijgen het echter wel lastiger wanneer het regent of wanneer er veel wind staat. Zowel wind als regen zorgen ervoor dat de lichaamswarmte door verdamping sneller verloren gaat aan de lucht. 

Daarom is het ontzettend belangrijk om er voor te zorgen dat je paard kan schuilen op het moment dat hij/zij dit zelf wil. 

Grootste valkuilen van dekens

Een paardenlichaam is zo ingenieus, dat ze hun wintervacht zullen aanpassen naargelang de dikte van het deken. Hierdoor krijgt je paard een minder dikke vacht als je vroeg in de herfst een deken op legt. Blijf je dezelfde dikte deken houden, dan zal dit op een bepaald moment onvoldoende isoleren waardoor je paard het koud zal krijgen. Doordat er een deken op ligt, kan je paard ook zijn haren niet recht zetten. 

Het tegenovergestelde komt ook voor, dat je paard het te warm krijgt omdat je niet tijdig een dunnere deken op kan leggen. 

Paarden die onder een dik deken op de weide staan, gaan ook soms lopen. Hierdoor gaan ze zweten, maar het verdampen wordt belemmerd door de deken. Hierdoor zal je paard nat blijven tot op de huid én kan de warmte van het lichaam in eerste instantie niet weg. 

Je zal eerst de afkoeling belemmeren waardoor dit veel trager zal gebeuren. Daarna blijven de donsharen nat (want de capillaire werking kan zijn werk niet doen) en zal je paard het écht koud krijgen. 

 

Dekens weglaten

Aangezien een paard reeds vanaf de herfst bezig is met het aanmaken van een efficiënte wintervacht, is het niet mogelijk om op dit moment van het jaar de dekens weg te laten. 

Plan volgend jaar na de zomer dat je je paard geen deken meer zal opleggen als je er mee van overtuigd bent dat dit niet hoeft. 

Wanneer wel een deken?

Hoewel de meeste paarden dus zonder enig probleem zonder deken kunnen leven, zijn er toch enkele situaties waarbij het goed is om een deken te overwegen. Hieronder som ik enkele redenen op:

• Oude/zieke paarden: Paarden op hoge leeftijd of zieke paarden, kunnen problemen hebben om hun lichaamstemperatuur op peil te houden. Er gaat vaak al te veel energie naar andere processen in het lichaam. 
• Paarden die gemakkelijk te veel gewicht verliezen: Paarden die om de één of andere reden veel gewicht verliezen tijdens de winter, kunnen gebaat zijn bij een deken. Als het telkens in het voorjaar veel tijd en geld kost om een paard weer op een gezond gewicht te krijgen, dan is het gebruik van dekens een goede optie. Zorg wel dat je steeds gaat zoeken naar de oorzaak van het gewichtsverlies, maar soms heeft dit gewoon met aanleg te maken. 
• Als je geen schuilgelegenheid hebt: Als je door omstandigheden momenteel geen schuilgelegenheid kunt creëren, dan kan het een goed idee zijn om (voorlopig) dekens te voorzien. 

Er kunnen nog meer redenen zijn om te kiezen voor een deken. Zet wel steeds de voor- en nadelen tegenover elkaar en maak een doordachte keuze. Laat je emoties niet de enige reden zijn waarom je voor een deken kiest! 

In dit blogbericht omschrijf ik de situatie bij een gezond paard met een natuurlijke vacht én die al geruime tijd de tijd heeft gehad om aan onze plaatselijke temperaturen te wennen. 

Komt door één of andere reden de natuurlijke warmteregulatie van je paard in het gedrang (gezondheid, verhuis, huisvesting), dan kan het alsnog noodzakelijk zijn om een deken te overwegen. 

Bedenk tot slot of je het deken op legt voor het welzijn van je paard, of misschien toch eerder om je eigen geweten te sussen. Antropomorfisme is menselijk en het is oprecht moeilijk om tegen dit gevoel in te gaan. Bedenk verder ook of jouw gemak het waard is om de natuurlijke warmteregulatie van je paard te gaan beïnvloeden. 

Ben je er na het lezen van dit blogbericht toch nog van overtuigd dat je paard een deken nodig heeft? Lees in dit blogbericht hoe je het juiste deken voor jouw paard koopt!